Περί αξιολογήσεως των εκπαιδευτικών

Στον Ν. 1304/7-12-1982 (ΦΕΚ 144), [εκδόθηκε επί Υπουργού Παιδείας Απόστολου Κακλαμάνη], άρθρο 1, προβλέπεται:

«1 […] Έργο του Σχολικού Συμβούλου είναι η επιστημονική – παιδαγωγική καθοδήγηση και η συμμετοχή στην αξιολόγηση και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, καθώς και η ενθάρρυνση κάθε προσπάθειας για την επιστημονική έρευνα στο χώρο της εκπαίδευσης. 2, στ) (Ο Σχολικός Σύμβουλος) Μετέχει στη διαδικασία αξιολόγησης του διδακτικού προσωπικού και κατά περίπτωση στα αρμόδια συλλογικά όργανα. 3. Τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες των Σχολικών Συμβούλων καθώς και η διαδικασία αξιολόγησης του εκπαιδευτικού προσωπικού καθορίζονται λεπτομερέστερα με Π. Διατάγματα, που εκδίδονται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων».

Τα εξειδικευμένα καθήκοντα των Σχολικών Συμβούλων καθορίστηκαν με Υπουργική Απόφαση του Υφυπουργού Παιδείας Νικ. Γκεσούλη  (ΦΕΚ 1340/16-10-2002), μετά από είκοσι (20) χρόνια. Εκεί στο άρθρο 1, παράγρ. 2, εδάφιο στ) αναφέρεται: «(Ο Σχολικός Σύμβουλος) Μετέχει στη διαδικασία αξιολόγησης του διδακτικού προσωπικού και κατά περίπτωση στα αρμόδια συλλογικά όργανα».

Στο άρθρο 7, 1 αναφέρεται: «Οι Σχολικοί Σύμβουλοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έχουν την ευθύνη της επιστημονικής και παιδαγωγικής καθοδήγησης και υποστήριξης των εκπαιδευτικών του αντίστοιχου κλάδου μιας περιφέρειας που καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Ενθαρρύνουν κάθε προσπάθεια για επιστημονική έρευνα στο χώρο της εκπαίδευσης και συμμετέχουν στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών των σχολείων της περιοχής τους.

Στο άρθρο 8 αναφέρεται: «Έργο των Σχολικών Συμβούλων.

1. […] δ. (Ο Σχολικός Σύμβουλος) Συμμετέχει στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των εκπαιδευτικών, όπως ορίζει η κείμενη νομοθεσία. Σκοπό εν γένει της αξιολόγησης σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης είναι η επισήμανση αδυναμιών και δυσκολιών στην υλοποίηση του εκπαιδευτικού έργου, η παροχή βοήθειας για την αναίρεσή τους, η ενίσχυση πρωτοβουλιών και η δημιουργία θετικών κινήτρων στην εκπαίδευση. ε. Όταν ο Σχολικός Σύμβουλος διαπιστώνει ότι κάποιοι εκπαιδευτικοί εμφανίζουν αδυναμία στην άσκηση του εκπαιδευτικού έργου, παράλληλα με την σύνταξη της υπηρεσιακής έκθεσης, προτείνει να εφαρμοστεί πρόγραμμα επιμόρφωσης, αναλυτικά σε καθέναν από αυτούς. Η πρόταση γίνεται στην Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης και έχει ως σκοπό να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη βελτίωση στο παρεχόμενο εκπαιδευτικό έργο από τους εκπαιδευτικούς.

2. Στο έργο του Σχολικού Συμβούλου βασικό στοιχείο είναι η συνεχής φροντίδα και υποχρέωση για την επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, για υποστήριξη στις καθημερινές διδακτικές ανάγκες, για την ανάληψη πρωτοβουλιών με σκοπό τη βελτίωση της διδασκαλίας σε κάθε μάθημα, σύμφωνα με τις επιταγές της σύγχρονης ψυχοπαιδαγωγικής θεωρίας και μεθοδολογίας. 7. Τέλος ο Σχολικός Σύμβουλος ενθαρρύνει την εφαρμογή πιο αποτελεσματικών μεθόδων διδασκαλίας, καθώς και τη χρήση σύγχρονων μέσων εκπαιδευτικής τεχνολογίας».

Πολύ καλά όλα αυτά, αλλά αξιολόγηση των εκπαιδευτικών δεν έγινε ποτέ. Πρώτον διότι, ναι μεν καθορίστηκαν κάποια καθήκοντα των Σχολικών Συμβούλων και προβλεπόταν η αξιολόγηση, αλλά δεν καθορίστηκε πώς θα γινόταν. Δεύτερον, διότι στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ο Σχολικός Σύμβουλος αδυνατούσε ακόμη και να παρακολουθήσει διδασκαλίες εκπαιδευτικών, έστω και για να συζητήσει μετά το μάθημα σχετικά με αυτό, επειδή αντιδρούσαν οι συνδικαλιστές της ΟΛΜΕ. Εγώ είχα παρακολουθήσει μερικές με την συναίνεση των φιλολόγων, σε κάθε περίπτωση. Σε μία από αυτές, σε Λύκειο των Τρικάλων, προφανώς επειδή είχε «πέσει σύρμα» από κάποιον, δέχτηκα τηλεφώνημα από μέλος της ΟΛΜΕ, που διαμαρτυρήθηκε «γιατί μπήκα στην τάξη». Έλαβε βεβαίως την δέουσα απάντηση.

Σχετικό με αυτά είναι ένα άρθρο του Κώστα Γεωργουσόπουλου με τίτλο «Ανήκουστα», που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα των Αθηνών «ΤΑ ΝΕΑ», φύλλο της 29-8-2012. Γράφει εκεί: «Ο πρώτος  υπουργός Παιδείας που έθεσε την αυτονόητη απαίτηση οι Έλληνες εκπαιδευτικοί να αξιολογούνται στο έργο τους, δηλαδή να αξιολογείται και η γνωστική του αντικειμένου που διδάσκουν, η επάρκεια και η μέθοδος που το μεταδίδουν, καθώς και το ήθος τους εντός και εκτός του σχολείου, αλλά συνάμα και η κοινωνική τους αποδοχή, ήταν ο  Απόστολος Κακλαμάνης. Βρέθηκε μπροστά σε τοίχο· συνδικαλιστές […] με πολύμηνες απεργίες ματαίωναν κάθε τέτοια προοπτική. […] Αλλά έφτασαν να απαγορεύουν στους εκπαιδευτικούς συμβούλους (που αντικατέστησαν τους γενικούς επιθεωρητές) να πλησιάζουν τα σχολεία. […]

Έχει γούστο να διαβάσετε το διήγημα του φίλου έξοχου πεζογράφου Χρ. Μηλιώνη  με τίτλο “Ο χαφιές μου”. Ο Μηλιώνης ήταν από τους πρώτους, μαζί με άλλους έξοχους λογοτέχνες, εκπαιδευτικούς που έγινε Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φιλολόγων. Αφηγείται λοιπόν πως ανακάλυψε ότι, όταν έφευγε από το σπίτι του κάθε πρωί, τον ακολουθούσε ένα μοτοσακό όπου ο «χαφιές» του, ανάλογα με του πού κατευθυνόταν, τηλεφωνούσε στο Γυμνάσιο ή το Λύκειο που επρόκειτο να επισκεφτεί ο “μπαμπούλας”. Τώρα που υιοθετήθηκε πάλι η αξιολόγηση, τα φοβερά συνδικάτα απαιτούν να μην έχει “λέε” η αρνητική αξιολόγηση “τιμωρητικό” χαρακτήρα».

Επαναλαμβάνω. Το Διάταγμα του 1982 και η Υπουργική Απόφαση του 2002 προβλέπουν την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αλλά δεν καθορίζουν το πώς θα γίνεται, με αποτέλεσμα από το 1982 έως σήμερα (2022) κανένας εκπαιδευτικός δεν έχει αξιολογηθεί. Προάγονται, καταλαμβάνουν διευθυντικές κ.ά. θέσεις χωρίς καμιά αξιολόγηση, παρά μόνον με κάποια συνέντευξη στα Υπηρεσιακά Συμβούλια. Μία φορά μόνον έγιναν γραπτές εξετάσεις. Και ήρθε το 2018, εγώ είχα ήδη συνταξιοδοτηθεί το 2011, οπότε, επί υπουργίας Κων/νου Γαβρόγλου, με τον Ν. 4547/12-6-2018 καταργήθηκε ο θεσμός των Σχολικών Συμβούλων και αντικαταστάθηκε από αυτόν των Συντονιστών Εκπαιδευτικού Έργου. Και εδώ προβλέπεται «αξιολόγηση» των εκπαιδευτικών αλλά μόνο στα χαρτιά. Το 2021 (υπουργός Νίκη Κεραμέως) επήλθαν κάποιες τροποποιήσεις με τις οποίες αυξάνεται η γραφειοκρατία αλλά ουσία μηδέν.

Το Υπουργείο Παιδείας δεν βρήκε τρόπο να επιβάλει την αξιολόγηση. Κι αυτό, γιατί, κατά την γνώμη μου, καμία Κυβέρνηση δεν το θέλει πραγματικά, φοβούμενη το «πολιτικό κόστος», όπως βέβαια το αντιλαμβάνονται οι πολιτικοί μας. Εμείς είμαστε και εδώ πρωτοπόροι παγκοσμίως.

Θεόδωρος Νημάς

Φιλόλογος