Σε μια κατάμεστη από κόσμο αίθουσα του «Μουσείου Τσιτσάνη» πραγματοποιήθηκε εκδήλωση αφιερωμένη στον μεγάλο Κρητικό Νίκο Καζαντζάκη, που είχε τίτλο «Οδοιπορικό στον Πρεσβευτή του Ελληνισμού Νίκο Καζαντζάκη».
Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν, η Τοπική Επιτροπή Τρικάλων της Διεθνούς Εταιρείας «Φίλοι Νίκου Καζαντζάκη» με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κρητών Νομού Τρικάλων «Ο Ψηλορείτης».
Το καλωσόρισμα, έγινε από την Πρόεδρο του Συλλόγου Ιουλία Σταγάκη, η οποία αναφέρθηκε στο πόσο σημαντική είναι αυτή η εκδήλωση, μιλώντας και για το νησί της, την Κρήτη, μη μπορώντας να συγκρατήσει τη έντονη συγκίνηση της.
Στην συνέχεια ο Φιλόλογος Μανώλης Αποστολάκης έκανε τον πρόλογο για τον Νίκο Καζαντζάκη, αναφερόμενος στο έργο, στη ζωή και στα μηνύματα που εκπέμπουν ακόμα και σήμερα για έναν καλύτερο κόσμο, δημιουργήματα, του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα, ποιητή και στοχαστή.
Ο Υπεύθυνος για τον Νομό Τρικάλων της Τοπικής Επιτροπής της Διεθνούς Εταιρείας «Φίλοι Νίκου Καζαντζάκη» Δημοσιογράφος Αποστόλης Ζώης, παρουσίασε το βιβλίο «Ο Νίκος Καζαντζάκης και η Πολιτική», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καστανιώτη» και μεταξύ άλλων ανέφερε πως «Στον συλλογικό αυτό τόμο, μελετάται για πρώτη φορά τόσο διεξοδικά η σχέση του Νίκου Καζαντζάκη με την πολιτική. Πανεπιστημιακοί, ειδικοί ερευνητές του έργου του, πολιτικοί, διπλωμάτες και δημοσιογράφοι παρουσιάζουν ποικίλες πτυχές αυτής της σχέσης μέσα από πρωτότυπη έρευνα, που φέρνει στο φως άγνωστα ή ελάχιστα γνωστά στοιχεία. Εξετάζονται η εξέλιξη και το βάθος της πολιτικής σκέψης του Καζαντζάκη, οι δεσμοί του με τις μεγάλες ιδεολογίες, η ενεργή πολιτική του δράση, οι σχέσεις του με τα πολιτικά κόμματα και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, η ανάληψη κυβερνητικών καθηκόντων, ο ρόλος του στον επαναπατρισμό των Ελλήνων του Καυκάσου, η ιδεολογική του στροφή προς την αφρικανική Ήπειρο και οι αγώνες του για τη στήριξη των χωρών του Τρίτου Κόσμου. Καθώς και οι συνέπειες της πολιτικής του τοποθέτησης με την στάση των διανοουμένων της Αριστεράς απέναντι του, δυσμενής αντιμετώπιση από τις επίσημες Ελληνικές Αρχές, αστυνομική επιτήρηση, απέλαση από τη Μεγάλη Βρετανία».
Ο συντονισμός της συζήτησης έγινε από τον Δημοσιογράφο Λάζαρο Τσουμένη, ο οποίος παρουσιάζοντας τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κρητών Νομού Τρικάλων «Ο Ψηλορείτης», ανέφερε πως «Ο Σύλλογος, ιδρύθηκε το 1982, κυριολεκτικά από μια ΄΄χούφτα΄΄ Κρητικών που βρέθηκαν στα Τρίκαλα και έφτιαξαν εδώ τις οικογένειές τους, μα που δεν ξέχασαν ποτέ τις ρίζες τους και την παράδοση του τόπου τους.
Σήμερα ο Σύλλογος αριθμεί 100 περίπου οικογένειες Κρητικών, που διαμένουν στα Τρίκαλα ενώ παράλληλα έχει ανοίξει μια μεγάλη αγκαλιά για τους Κρήτες σπουδαστές της ΣΜΥ και τους Κρήτες φοιτητές των Σχολών της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Στα 37 αυτά χρόνια από την ίδρυση του, τα Μέλη του κατάφεραν αυτό που οι ιδρυτές του είχαν οραματιστεί, να κρατήσουν τις μεταξύ τους σχέσεις, τις παραδόσεις τους, τα ήθη και τα έθιμά τους και ταυτόχρονα μέσα από μια πληθώρα εκδηλώσεων να προβάλλουν σε όλους τους Τρικαλινούς και Τρικαλινές την ιστορία, την ομορφιά και την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της ιδιαίτερης πατρίδας τους , της Κρήτης».
Επίσης μιλώντας για την Διεθνή Εταιρεία «Φίλοι Νίκου Καζαντζάκη» ανέφερε πως «Πρόκειται για ένα διεθνές πολιτιστικό σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που ιδρύθηκε το 1988 στη Γενεύη, κατόπιν επιθυμίας και με τη συμμετοχή της Ελένης Καζαντζάκη και του Γιώργου Ανεμογιάννη, ιδρυτή του Μουσείου Νίκου Καζαντζάκη στους Βαρβάρους – Μυρτιά (Κρήτη), οι οποίοι και ανακηρύχθηκαν επίτιμα Μέλη.
Ο κύριος σκοπός του είναι η προώθηση – με διάφορους τρόπους (και ιδιαίτερα με μελέτες) – του έργου και της σκέψης του μεγάλου συγγραφέα και ποιητή Νίκου Καζαντζάκη. Έδρα του είναι η Γενεύη. Διοικείται από ένα κεντρικό όργανο που ονομάζεται Συντονιστική Επιτροπή, η οποία εκλέγεται κάθε 3 χρόνια από τη Παγκόσμια Γενική Συνέλευση. Τα μέλη, των οποίων ο αριθμός ανέρχεται σε 9.142, κατοικούν σε 130 χώρες».
Ο Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας «Φίλοι Νίκου Καζαντζάκη», αναφερόμενος στο βιβλίο του «Καζαντζάκης-Ζορμπάς. Μια αληθινή φιλία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καστανιώτη», ανέφερε πως «Η προσωπικότητα του Ζορμπά και η σχέση του με τον Καζαντζάκη μου έκαναν βαθιά εντύπωση. Το 1968 συνάντησα στη Γενεύη την Ελένη, τη χήρα του μεγάλου Κρητικού. Μου μιλούσε συχνά για τη φιλία που συνέδεε αυτά τα δύο πρόσωπα, εκ διαμέτρου αντίθετα λόγω καταγωγής, μόρφωσης, αλλά και ιδιοσυγκρασίας. Αποφάσισα να μάθω περισσότερα γι’ αυτή τη φιλία.
Τα περισσότερα βιβλία του Νίκου Καζαντζάκη τα διάβασα στο Μπορντό, στη Γαλλία, τη δεκαετία του 1960, σε γαλλική μετάφραση. Εκεί διάβασα για πρώτη φορά και το μυθιστόρημά του ΄΄Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά΄΄, το οποίο έγραψε στην Αίγινα κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Για ποιο λόγο δεν διάβασα τον Καζαντζάκη στα ελληνικά; Ας θυμηθούμε ότι κατά τις δεκαετίες του 1950 και ακόμη και του 1960 βρισκόταν στο στόχαστρο των πολιτικών, ακαδημαϊκών και εκκλησιαστικών κύκλων και μου ήταν δύσκολο να διαβάσω το έργο του.
Στο Μπορντό, το 1965, είδα και την κινηματογραφική ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη ΄΄Zorba the Greek΄΄ που γυρίστηκε στην Κρήτη. Συμβουλεύτηκα λοιπόν διάφορα αρχεία, περιοδικά, βιβλία, και ήλθα σε επαφή στην Ελλάδα και στα Σκόπια με εγγόνια και δισέγγονα του Ζορμπά. Ύστερα από 10χρονη έρευνα, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι, με την ευκαιρία του εορτασμού των 60 χρόνων από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη, θα ήταν ενδιαφέρον να συγκεντρώσω όλες αυτές τις πληροφορίες σε ένα βιβλίο. Διευκρινίζω ότι δεν πρόκειται για λογοτεχνικό ή ακαδημαϊκό έργο, αλλά για μια μαρτυρία, και μάλιστα πέρα από κάθε γραφικότητα, στην οποία μας έχει συνηθίσει η ταινία και η υποδοχή της από το μεγάλο κοινό. Εκθέτω απλά τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στο μυθιστόρημα και την πραγματικότητα και περιγράφω τη μεγάλη φιλία που ένωνε τους δύο αυτούς ανθρώπους. Η εικονογράφηση περιλαμβάνει πολλές σπάνιες φωτογραφίες. Το βιβλίο κλείνει με ένα Επίμετρο, όπου δημοσιεύονται 6 προσωπικές μαρτυρίες, της δισέγγονης του Ζορμπά και ανθρώπων της Μάνης».
Αναφερόμενος στην επικαιρότητα της σκέψης του Καζαντζάκη τόνισε ότι «η σκέψη του έχει μεγάλη συνοχή και συνέπεια, και είναι δεμένη με τη ζωή, με την καρδιά και το πνεύμα. Είναι πάντα επίκαιρη. Είναι, όπως θα έλεγε ο Γερμανός φιλόσοφος Χάιντεγκερ ΄΄μία ουσιώδης σκέψη που διασχίζει ανέπαφη τα πλήθη των οπαδών, αλλά και των αντιπάλων της΄΄. Την παρουσίασε εξετάζοντας διαδοχικά τα εξής σημεία, βασιζόμενος στα γραπτά του:
Την αναζήτηση της ουσίας και την έννοια της ελευθερίας.
Τη λατρεία της φύσης.
Τα πρωτεία των πνευματικών αξιών.
Την αναγκαιότητα υπέρβασης και σύνθεσης. Όλα αυτά τα στοιχεία της ΄΄καζαντζακικής΄΄ σκέψης είναι στενά δεμένα μεταξύ τους. Τα ξεχώρισε, όπως είπε «για καθαρά μεθοδολογικούς λόγους».
Σύμφωνα με τον Καζαντζάκη, ο άνθρωπος πρέπει πάντα να αναζητεί το ουσιώδες, να μη χάνει το χρόνο του σε ανούσιες συζητήσεις, σε εφήμερα πράγματα, σε πολυτέλεια, σε ψευτοπολιτικούς αγώνες και ασήμαντη λογοτεχνία. Πρέπει να υπερβεί το ΄΄καθημερινό΄΄ και το ΄΄φυσιολογικό΄΄, γιατί αυτά οδηγούν στο χαμό του ίδιου του ανθρώπου και τον μεταμορφώνουν σε έναν ΄΄οποιονδήποτε΄΄. Ο άνθρωπος πρέπει να αναζητεί αυτό που καθοδηγεί την ανθρώπινη ύπαρξη και την κοινωνία, τα νήματα που οδηγούν για να πορευτεί όλο και πιο μακριά, δίχως σταμάτημα. Ο Καζαντζάκης ήταν μεγάλος φυσιολάτρης. Αγαπά την φύση και την περιγράφει διαρκώς στο έργο του. Της αφιερώνει 2 κεφάλαια της Ασκητικής. Μέσα στην φύση, περιλαμβάνει τον άνθρωπο, το τοπίο, την γη, το νερό, την θάλασσα, τον άνεμο, το βουνό, την εξοχή, τα φυτά, τους καρπούς, τα ζώα, τον ουρανό, τον ήλιο.
Πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν για τις σχέσεις του Καζαντζάκη με την εκκλησία και την θρησκεία. Ορισμένοι, καλόπιστα ή κακόπιστα αναφέρουν ότι ήταν άθεος και αφορισμένος από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Μια πρώτη απάντηση τη δίνει ο καθηγητής Νικόλαος Λούβαρις.
΄΄Η θρησκευτικότητα είναι ο πυρήνας, η θρησκεία είναι ο φλοιός. Η θρησκευτικότητα είναι το βίωμα, η θρησκεία είναι η έκφραση. Η θρησκευτικότητα αποτελεί το πηγαίο και πρωταρχικό, η θρησκεία το παράγωγο και δευτερογενές. Υπάρχουν άνθρωποι που απορρίπτουν κάθε θρησκεία, κανείς όμως που να μην έχει θρησκευτικότητα, επειδή η θρησκευτικότητα αποτελεί συστατικό στοιχείο της ψυχικής υφής του ανθρώπου. Ο Καζαντζάκης τοποθετείται αναμφίβολα στην θρησκευτικότητα΄΄.
Το σημείο από όπου ξεκινά όλο το έργο του Καζαντζάκη, είναι η Κρήτη. Η γη, η γλώσσα, η ιστορία, οι κρητικές παραδόσεις είναι μόνιμες σε όλο του το έργο.
Μπορούμε, συνεπώς, να τον θεωρήσουμε συγγραφέα τοπικιστή, όπως τον χαρακτήρισε ο Γεώργιος Θεοτοκάς; Ασφαλώς όχι. Ο Καζαντζάκης ήταν βαθιά Κρητικός, είχε για την Κρήτη ένα πάθος σχεδόν μυστικιστικό. Όμως, η ζωή, το έργο και η σκέψη του ξεπερνούν την Κρήτη. Οι ρίζες του είναι κρητικές, η συνείδησή του όμως παγκόσμια. Γράφει για την Κρήτη, την προσπερνά όμως για να ενδιαφερθεί για προβλήματα που αφορούν κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, όπου και αν ζει, για να φτάσει στη σύνθεση».
Στο τέλος της εκδήλωσης και μετά από ερωτήσεις του κοινού, η Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Κρητών «Ο Ψηλορείτης» απένειμε στον Πρόεδρο της ΔΕΦΝΚ τιμητική πλακέτα και έναν χειροποίητο ξύλινο στυλό. Ο κ. Στασινάκης πρόσφερε στην κ. Σταγάκη, το περιοδικό «Le Regardcre’ois» (Η Κρητική ματιά). Εκδίδεται ετησίως στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ελληνικά και Ισπανικά και σκοπός του είναι να κρατήσει ζωντανή την αγάπη του αναγνωστικού κοινού για τον Νίκο Καζαντζάκη και να συμβάλει στην διεθνή προβολή του έργου του. Δημοσιεύονται άγνωστα κείμενα του Καζαντζάκη, ξεχασμένα ή αδημοσίευτα ακόμα, αξιόλογες μελέτες και μαρτυρίες, ανέκδοτες φωτογραφίες κ.α.
«Ο Ψηλορείτης», φρόντισε στην είσοδο της αίθουσας να υπάρχει τσικουδιά για όλους, ενώ μέσα στην αίθουσα η λαϊκή κρητική παράδοση και πολιτισμός βρισκόταν σε έναν «ζεστό» και πολύ προσεγμένο χώρο, όπου κέντρισε το ενδιαφέρον όλων που παρέστησαν στην εκδήλωση.