Μια πρώτης τάξεως ευκαιρία ώστε να γίνει διόρθωση στο νεοελληνικό μοντέλο

Η χώρα βρίσκεται στο κατώφλι ενός δεύτερου πανδημικού κύματος. Η κοινωνία έχει πανικοβληθεί.

Η διαιώνιση της υγειονομικής κρίσης, αποδυναμώνει οικονομικά και κοινωνικά την Ελλάδα, την στιγμή που αυτή χρειάζεται ομοψυχία, και πατριωτική συσπείρωση μπροστά στην επιθετικότητα της επεκτατικής νέο οθωμανικής Τουρκίας.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά έχουν φουντώσει από πολλές πλευρές οι αμφισβητήσεις στα μέτρα, στην επικινδυνότητα του ιού, ακόμη και στην ύπαρξη του ιού.

Παρατηρούμε μια διαρκώς αυξανόμενη αμφισβήτηση των «ειδικών» ενόψει του δεύτερου πανδημικού κύματος, όχι στο επίπεδο να ελεγχθούν οι θεσμοί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά για να αμφισβητηθεί πλήρως η επιστημονική βάση της εξουσία τους και να υποκατασταθεί πλήρως από εκείνη των αμφισβητιών. Στόχος τους είναι η ιατρική επιστήμη, η οποία κατηγορείται ότι δεν διαχειρίζεται ένα υπαρκτό πρόβλημα αλλά ένα κατασκευασμένο με στόχο την εξυπηρέτηση άλλων συμφερόντων στα οποία η ιατρική κοινότητα έχει συμμαχήσει ή είναι υποταγμένη ή διαπλεγμένη. Επιχειρήματα αντλούν από τις αντιφατικές και αντικρουόμενες οδηγίες ή εκτιμήσεις για την νόσο. Δεν παίρνουν υπόψη ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο ιό και πολύ νωρίς στην εξέλιξη του για να έχουμε πιο σταθερές και σίγουρες εκτιμήσεις.

Οι αντιδράσεις αυτές είναι δικαιολογημένες και στηρίζονται κυρίως στην αγανάκτηση των αρνητικών επιπτώσεων στην προσωπική ζωή του καθενός και στις οικονομικές επιπτώσεις που επιφέρουν τα μέτρα, σε συνδυασμό με την αδυναμία των θεσμών να διαχειριστούν την νόσο με υψηλού βαθμού αποτελεσματικότητα. Οι αντιπροστατευτικές απόψεις ισχυρίζονται, ότι αυτή η αντίδραση συνιστά την λύση στο πρόβλημα της πανδημίας. Αρκεί να την αφήσουμε να εξαπλωθεί και αυτό με την σειρά του θα παράξει πολιτικό αποτέλεσμα. Δηλαδή, να ισχυροποιήσει πολιτικά την αμφισβήτηση των προστατευτικών μέτρων, ώσπου αυτά να ατονήσουν. Για αυτούς τα μέτρα και όχι η ίδια η πανδημία προκαλούν το πρόβλημα, άρα η λύση του θα προκύψει αυτόματα δια της κινητοποίησης: Όσο πιο βίαια καταγγέλλουμε τον Τσιόδρα, τόσο πιο γρήγορα θα επανέλθουμε στην κανονικότητα.

Η απουσία νομιμοποίησης των προστατευτικών μέτρων οδηγεί σε ελλιπή εφαρμογή τους, αυτή με την σειρά της οδηγεί στην ταχύτερη εξάπλωση του κορωνοϊού, και άρα σε αυστηρότερα μέτρα.

Η απελπισία και η οργή διογκώνεται. Η χαρά αυτών που επενδύουν στην αποτυχία του κράτους είναι εμφανής, μπορούν έτσι να κινητοποιήσουν το πιο απελπισμένο κομμάτι της κοινωνίας εναντίον του. Οι αντιπροστατευτικοί και οι αρνητές της πανδημίας στηρίζονται στο δικαίωμα του κάθε ενός να αμφιβάλει για το κάθε τι και να γίνεται ο ίδιος ο ειδικός χωρίς να προσπαθεί να τιθασεύσει τον θυμό του και την αντιπάθεια στα μέτρα.

Οι ισχυρισμοί από τα επίσημα άτομα και θεσμούς (επιδημιολόγοι, ιατροί, ιατρικοί σύλλογοι κ.λ.π. ) θεωρούνται ότι εξυπηρετούν την εξουσία, ντόπια και παγκόσμια, είναι προπαγάνδα, η έρευνα είναι κατευθυνόμενη, τα εμβόλια θα βγουν για το κέρδος και πιθανόν τον προσωπικό έλεγχο.

Οι μεμονωμένες περιπτώσεις αντίθετων επιστημόνων θεωρούνται ήρωες , που λένε την πραγματική αλήθεια. Οι οπαδοί της άρνησης και της αντιπροστασίας προσφέρουν έναν ευδιάκριτο εχθρό για αυτά που συμβαίνουν στον καθένα μας και αυτός δεν είναι ο αόρατος ιός αλλά οι κυβερνήσεις και τα συμφέροντα. Οι δε πολιτικοί εκμεταλλευτές της αγανάκτησης, χαϊδεύουν και καλλιεργούν, τις πιο ανορθολογικές στάσεις μεταξύ των ανθρώπων και τους ζητούν να επαναστατήσουν στην παγκόσμια συνομωσία.

Στην σύγχρονη εποχή είναι διάχυτη η άποψη ότι ο κάθε ένας έχει δικαίωμα να βλέπει την πραγματικότητα ανάλογα με τις πεποιθήσεις του. Δεν χρειάζεται ο ορθός λόγος, η μελέτη για να έχεις άποψη, αυτή είναι δικαίωμά σου. Η κουλτούρα δε της αμφισβήτησης θεωρείται αρετή και απριόρι αλήθεια χωρίς προηγουμένη έρευνα, μάθηση και κόπο.

Για να κατανοήσουμε αυτή την οπισθοδρόμηση στη δίνη της πανδημίας θα δούμε ότι ήταν σχεδόν αναπόφευκτη. Ο οικονομικός τρόπος ζωής μας, εξαρτάται υπερβολικά από τον διεθνή τουρισμό, αλλά και από την καταναλωτική εξωστρέφεια την δική μας για να αντέξει η χώρα την μακροχρόνια ισχύ μέτρων πρόληψης και προστασίας. Όσο περισσότερο αυτά λειτουργούν, τόσο φλερτάρουμε με την οικονομική καταστροφή, οπότε αναγκαστικά είμαστε εγκλωβισμένοι μεταξύ των δύο. Κλείνοντας δοκιμάζουμε μια κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, ανοίγουμε για να την εκτονώσουμε, διασπείρεται ο ιός, ξανακλείνουμε. Στο τέλος θα έχουμε και πανδημία και οικονομική καθήλωση.

Μόνο αν ξεπερνούσαμε τους εαυτούς μας εστιάζοντας στην κοινωνική ευθύνη, μπορούσαμε να ανατρέψουμε αυτό που έρχεται. Το νεοελληνικό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης δεν το επιτρέπει με την σειρά του.

Η κρίση που περνάμε αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία ώστε να γίνει διόρθωση στο νεοελληνικό μοντέλο. Πως θα μπορούσε να γίνει αυτό; Με μια στροφή επιβίωσης στους δευτεραγωνιστές κλάδους, την γεωργία, την μεταποίηση κ.ο.κ. Μπορεί να το συμβάλει σε αυτό και η Πολιτεία που οφείλει να κινητοποιήσει τα κεφάλαια ανασυγκρότησης στην ανθεκτική ενδογενή οικονομική δραστηριότητα, και όχι στους εύθραυστους διεθνοποιημένους κλάδους όπως ο τουρισμός.

Γιώργος Τσίγκας