Μαμά, είμαστε φτωχοί;

Ήταν ένα πρωινό όταν χτύπησε το τηλέφωνο του γραφείου για να αναλάβουμε ένα συσσίτιο. Το συσσίτιο αφορούσε μια πολύ φτωχή οικογένεια με 2 παιδάκια.

Μεσημέρι, λοιπόν… και το συσσίτιο έτοιμο! Αφού το παραλάβαμε πήγα να το παραδώσω. Η κυρία με περίμενε στην πόρτα γεμάτη αγωνία. Ορίστε το φαγητό!  Ένιωσα ότι έκανα κάτι τόσο σημαντικό αλλά η μικρή φωνούλα που ακούστηκε να λέει με άφησε  άναυδη! Μαμά είμαστε φτωχοί; Γιατί μας φέρνουν φαγητό;

Η έκφραση της μητέρας  παγωμένη. Εξάλλου τι μπορούσε να απαντήσει σε ένα 5χρονο παιδί και τι θα καταλάβαινε; Της έδωσα το πακέτο με σφιγμένο, πλέον, χαμόγελο.

Έχω την ανάγκη σας, μου είπε, θέλω να αρχίσετε και για επίσκεψη. Έχω κάποια θέματα. Η μικρή, μην περιμένοντας απάντηση στην ερώτηση, της άρπαξε το φαγητό και πήγε μέσα.

Άκουσα ότι είστε Κοινωνιολόγος, τι λέμε λοιπόν σε ένα παιδί που ρωτάει συνέχεια αν είμαστε φτωχοί;

Μα δεν το καταλαβαίνει μόνη της, δεν βλέπει; Πώς να το διαχειριστώ; Δεν ξέρω τι να κάνω, σκαρφίστηκα ένα παραμύθι για την φτώχεια και της το λέω, αλλά πάλι με ξαναρωτά.

Θα τα πούμε, της λέω, την άλλη φορά θα μείνω για να μιλήσουμε. Ευχαριστώ κοπέλα, μου λέει, και με συνοδεύει ως την εξώπορτα.

Μπαίνω στο υπηρεσιακό. Τι έγινε, ρωτά η συνάδελφος, όλα εντάξει; Εντάξει απαντώ. Αύριο είναι 17 Οκτώβρη παγκόσμια ημέρα της φτώχειας, της λέω. Α καλά, μου λέει, κάθε μέρα κάποια παγκόσμια ημέρα θα είναι! Τι να λέει; Αύριο πάλι θα διατυμπανίσουμε την παγκόσμια ημέρα φτώχειας, άρθρα, συζητήσεις, στατιστικά δεδομένα,  παρουσιάσεις κοινωνικών  ερευνών, χαμός! Θα γιορτάσουμε για άλλη μια φορά τη δυστυχία μας.

Και εμείς τι κάνουμε; Ταΐζουμε αυτή την φτώχεια, κυριολεκτικά και μεταφορικά! Όταν υπάρχει κάτι κακό το σκοτώνεις πριν πάρει διαστάσεις, μετά αναγκαστικά το συντηρείς, δίνοντας συσσίτια.

Εσύ δεν θα γράψεις κανένα άρθρο; Μου λέει. Ναι, θα γράψω ένα άρθρο, παραμύθι αληθινό όμως! Τα γεμάτα απορία μεγάλα μάτια  του μικρού κοριτσιού θα είναι το έναυσμα.

Τα  παιδιά καταλαβαίνουν πολλά πράγματα, παρά ταύτα είναι στην φύση τους να ρωτάνε ξανά και ξανά. Έχουν τόσο εύλογες απορίες και κάνουν τόσο εύστοχες ερωτήσεις που, πραγματικά, δεν ξέρεις τι να απαντήσεις και πως να το χειριστείς.

Κάποτε γεννήθηκε ένα κορίτσι που ήταν τόσο άσχημο και το ονόμασαν φτώχεια. Οι γονείς ήταν πλούσιοι αλλά το παιδί τους ήταν τόσο απαιτητικό σε όλα, που φτώχυναν και οι γονείς. Και τώρα το παιδί ρωτά «γιατί είμαστε φτωχοί»; Γεννιέσαι φτωχός ή γίνεσαι; Γίνεσαι…

Εξάλλου τους ζητιάνους ακόμα τους συντηρούν αυτοί που του δίνουν. Μα, θα μου πει κάποιος, τι λες, είναι δυνατόν να μην προσφέρουμε στους φτωχούς και αναξιοπαθούντες;

Φυσικά και να προσφέρουμε όλοι, ότι μπορεί ο καθένας. Αλλά το θέμα είναι γιατί έγιναν φτωχοί; Γιατί υπάρχουν φτωχοί στον πλανήτη γη, γενικότερα, την στιγμή που υπάρχουν πόροι;

Κάποια πράγματα πετιούνται και κάποιοι άλλοι τα χρειάζονται για να επιβιώσουν. Ξοδεύονται πολλά χρήματα σε πράγματα που δεν πρέπει, τη στιγμή που στην διπλανή πόρτα υπάρχουν παιδιά που πραγματικά πεινάνε ή κρυώνουν.

Αν τυχόν ρωτήσει το παιδί σας, μαμά είμαστε φτωχοί; Κοιτάξτε το στα μάτια και πείτε του μια ιστορία για την φτώχεια, ένα παραμύθι σαν τον κακό λύκο που, τελικά, δεν κατόρθωσε να φάει την Κοκκινοσκουφίτσα.

Η φτώχεια, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Γκάντι, είναι η χειρότερη μορφή βίας. Μην κακοποιείτε, λοιπόν, τις ψυχές των παιδιών σας. Χωρίς να αποκρύψετε την άσχημη οικονομική κατάσταση της οικογένειας αφήστε ένα ανοιχτό παράθυρο στην ελπίδα ότι κάποτε θα αλλάξουν τα πράγματα, δώστε ένα καλό τέλος στο παραμύθι σας.

Η φτώχεια κάποτε γέρασε και έφυγε από κοντά μας χωρίς να αφήσει απογόνους. Υπήρχε μόνο για να διδάξει στα παιδιά την αξία κάποιων πραγμάτων τόσο σημαντικών πραγμάτων κάποιες φορές όσο το ίδιο τους φαγητό ή τα ρούχα τους. Ποτέ δεν πρέπει να βιώνουν τα παιδιά την φτώχεια ως ένα μόνιμο γεγονός ή κατάσταση.

Όμως, ένα ερώτημα πλανιέται στο μυαλό μου όλη αυτή την ώρα που γράφω: «Πως να κρυφτείς από τα παιδιά; Έτσι και αλλιώς τα ξέρουν όλα!», τραγούδησε μοναδικά το 1979 ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Πως μπορείς, αλήθεια, να κρύψεις από τα παιδιά όλα αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην χώρα μας, όταν βλέπουν «ζωγραφισμένη» στα μάτια μας την αγωνία για την επιβίωση, όταν ακούν καθημερινά από τα ΜΜΕ για ανθρώπους που ψάχνουν ένα κομμάτι ψωμί στα σκουπίδια, για άλλους που σε μια νύχτα  έχασαν την δουλειά τους, για μια Ελλάδα που «αγκομαχεί» να κρατηθεί ζωντανή;

Πως μπορείς να τους κρύψεις την αλήθεια, όταν βλέπουν συμμαθητές τους να μένουν νηστικοί, γιατί το μηνιάτικο του πατέρα δεν έφθασε για κολατσιό;

Πως να κρυφτείς από την αλήθεια που συντηρούμε όλοι μας και το χέρι μας αντί να γίνει γροθιά αγανάκτησης, ανοίγει και εκλιπαρεί για ελεημοσύνη, βολεύεται με ψίχουλα. Και εσύ ο ίδιος γίνεσαι απλώς θεατής στο θέατρο του παραλόγου;

Παγκόσμια ημέρα φτώχειας, λοιπόν, γιορτάστε την! Δοξάστε την! Αλλά, ίσως και εσείς οι μεγάλοι, έχετε μια εύλογη απορία, «γιατί είμαστε φτωχοί»;

Ιωάννα Χαρμπέα

Κοινωνιολόγος- Συγγραφέας