Η ημέρα που «σημάδευσε» για δεκαετίες την μεταπολίτευση στην Ελλάδα

Το ημερολόγιο, έδειχνε 3 Σεπτεμβρίου 1974 και ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοινώνει την ίδρυση του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ) μιας πολιτικής παράταξης που θα κυριαρχήσει πολιτικά στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης και θα την «σημαδέψει».

Ο 55χρονος τότε Ανδρέα Παπανδρέου, είχε επιστρέψει στην Ελλάδα από την αυτοεξορία του στον Καναδά με μια καθυστέρηση μετά την πτώση της Χούντας και διέψευσε τις πληροφορίες για την ίδρυση κόμματος καθώς πίστευε ότι η δημοκρατία δεν είχε αποκατασταθεί.

Όμως στελέχη της πρώην «Ένωσης Κέντρου» και ιδιαίτερα ο Γιάννης Αλευράς θα τον πείσουν τελικά ότι στην Ελλάδα συντελούνται ουσιαστικές πολιτικές μεταβολές και ότι πλατιές λαϊκές μάζες περιμένουν ανυπόμονα την επιστροφή του στην Ελλάδα και την κάθοδό του στην πολιτική.

Αποφασίζει να ηγηθεί όχι της προδικτατορικής «Ένωσης Κέντρου» όπως περίμεναν πολλοί, αλλά ενός νέου κόμματος.

Συγκαλεί στο Βίντερτουρ της Ελβετίας για πρώτη και τελευταία φορά το Εθνικό Συμβούλιο του Πανελληνίου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ), αντιστασιακής οργάνωσης, που είχε ιδρύσει κατά την διάρκεια της δικτατορίας και παρουσία περίπου 80 ατόμων, αποφασίζεται η διάλυση του ΠΑΚ και η μετεξέλιξή του σε κόμμα

Ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε στην Ελλάδα και έτυχε αποθεωτικής υποδοχής από πολιτικούς του φίλους και χιλιάδες λαού στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και κατά μήκος της διαδρομής προς το Καστρί. Το σύνθημα που δονούσε την ατμόσφαιρα ήταν «ΝΑΤΟ, ΣΙΑ, προδοσία!». Μαζί του από το αεροπλάνο βγήκαν η σύζυγός του Μαργαρίτα, ο γιος του Γιώργος, ο Κίμων Κουλούρης, η Αγγέλα Κοκκόλα και ο Τρικαλινός Μιχάλης Ζιάγκας.

Κατά την διάρκεια της επεξεργασίας της ιδρυτικής διακήρυξης του νέου πολιτικού σχηματισμού τέθηκε και το ζήτημα της ονομασίας και ο Ανδρέας Παπανδρέου πρότεινε το «Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα για την Αναγέννηση της Ελλάδας», αλλά ο όρος «αναγέννηση» θα θεωρηθεί από τους περισσότερους συνομιλητές του απαρχαιωμένος, ενώ άλλοι θα πουν ότι μοιάζει με σύνθημα της χούντας. Τελικά, θα επιλεγεί η ονομασία «Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα» και το σήμα που τελικά υιοθετήθηκε, ήταν ένας πράσινος ανατέλλων ήλιος, εμπνευσμένο από μια μικρή τροτσκιστική ομάδα.

Η επίσημη παρουσίαση του νέου κόμματος έγινε στο ξενοδοχείο «Κινγκ Πάλας» της Αθήνας, παρουσία 150 ατόμων, που αποτέλεσαν τον ιδρυτικό του πυρήνα.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου εμφανίστηκε καθυστερημένος στην αίθουσα της εκδήλωσης, διάβασε ολόκληρη την «διακήρυξη αρχών» του νέου «Κινήματος» όπως αποκαλέστηκε το κόμμα και στην συνέχεια τη μοίρασε στους παριστάμενους δημοσιογράφους, τυπωμένη σε μικρό πράσινο βιβλιαράκι.

Το κεντρικό σύνθημα που αναφέρεται στην διακήρυξη και καθορίζει τις αρχές του νέου κόμματος, ήταν το τετράπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση – Δημοκρατία» και όπως τόνισε ο ιδρυτής του, «ο βασικός κυριαρχικός στόχος του Κινήματος είναι η δημιουργία μιας Πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις, Πολιτείας απαλλαγμένης από έλεγχο ή επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας».