Όπως σε όλη την Θεσσαλία έτσι και στην Κρηνίτσα, τα Χριστούγεννα, έσφαζαν γουρούνια στα περισσότερα νοικοκυριά άλλοι μικρότερα και άλλοι μεγαλύτερα.
Το έθιμο της «γουρνουχαράς», προξενούσε μεγάλη χαρά για κάθε σπιτικό, γέμιζε το σπιτικό με λίπα, αλλά και κρέας κάτι που ήταν δύσκολο να συντηρηθεί τις άλλες εποχές.
Το γουρουνάκι από πολύ νωρίς μεγάλωνε δίπλα στην οικογένεια με αποφάγια, τυρόγαλο που μάζευε η νοικοκυρά από το πήξιμο του γάλακτος για να φτιάξει τυρί και λίγα πίτουρα.
Ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε οικογένεια αναζητούσε γουρουνόπουλα που να αποθηκεύουν πολύ λίπος μέσα από το δέρμα τους, για να φτιάξει την λίπα, για τις πίτες ή τους τραχανάδες της χρονιάς, διότι το λάδι ήταν μετρημένο ή γουρουνόπουλα που έδιναν πολύ κρέας για να φτιάξουν τα διάφορα εδέσματα τηγανιές, πρασσοσέλινα, λουκάνικα, κουραμπιέδες κ.ά.
Τα περισσότερα γουρούνια σφάζονταν παρέες – παρέες τη 2η μέρα των Χριστουγέννων ή του Αγίου Στεφάνου. Έτσι βοηθώντας ο ένας τον άλλον τη μέρα της «γουρνουχαράς», οι άνθρωποι έτρωγαν, έπιναν και γλεντούσαν.
Σε ένα υπόστεγο ή αποθήκη στήνονταν μια φωτιά για να πάρει πάνω της τη θέση του ένα μεγάλο χαλκοματένιο, συνήθως, καζάνι.
Αφού γινόταν η σφαγή, ακολουθούσε το άνοιγμα της κοιλιάς του ζώου και η αφαίρεση όλων των εντόσθιων, συκώτι, καρδιά, σπλήνα τα οποία αν ήταν καθαρά, συμμετείχαν στην τηγανιά. Τα πνευμόνια τα πετούσαν. Τα έντερα τα καθάριζαν πολύ σχολαστικά για να φτιάξουν τα λουκάνικα. Με το θυμιατό η νοικοκυρά θυμιάτιζε για να διώξει τους καλικάντζαρους.
Η κύστη του ζώου αποτελούσε δώρο, για τα μικρά αγόρια του χωριού που περίμεναν, ανυπόμονα, μέχρι να τους την παραδώσουν και μετά από καλό πλύσιμο και φούσκωμα, γινόταν η μπάλα που δεν είχαν και έπαιζαν με την ψυχή τους μέχρι να σπάσει.
Μετά έκοβαν τα πόδια και το κεφάλι, τα οποία μαγείρευαν πατσά
ή με πατάτες λεμονάτες στον φούρνο. Στην συνέχεια θυμάμαι τον πατέρα μου που έγδερνε με επιμέλεια το σφαχτό γιατί το δέρμα το έφτιαχναν γουρνοτσάρουχα.
Αν το γουρούνι ήταν παχύ αφαιρούσαν το λίπος και το έριχναν στο καζάνι που είχαν βάλει ήδη στη φωτιά για να φτιάξουν λίπα και τσιγαρίδες.
Η αφαίρεση του στρώματος λίπους που ήταν αποθηκευμένο εξωτερικά και είχε πάχος αρκετά εκατοστά και ονομαζόταν παστό. Από το παστό γινόταν οι τσιγαρίδες. Το παστό έλιωνε και η λίπα αποθηκευόταν για να χρησιμοποιηθεί στις πίτες στους τραχανάδες στις μπατζίνες στους κουραμπιέδες.
Αν το γουρούνι ήταν μεγάλο αφαιρούσαν το ψαχνό κρέας και το έκαναν λουκάνικα, τηγανιές, πρασοσέλινο, αλευριά σε λίπα, κεφτέδες.
Τα κόκκαλα με το λιγοστό κρέας που έμενε πάνω ήταν από τα πρώτα που μαγείρευαν με γλυκό τραχανά, με ζυμαρικά, στιφάδο, κουρκούτι κ.ά.
Μεγάλη ποσότητα του κρέατος γινόταν κιμάς, για τα λουκάνικα ή για τις κεφτέδες. Πολλές οικογένειες είχαν μηχανή του κιμά διαφορετικά το έκοβαν με υπομονή σε μικρά τεμάχια και τα χτυπούσαν πάνω σε μια ξύλινη επιφάνεια.
Όταν τελείωναν την κοπή του κρέατος άρχιζαν την ετοιμασία των λουκάνικων. Ανακάτευαν το ψιλοκομμένο κρέας με ψιλοκομμένο πράσο αλάτι πιπέρι και γέμιζαν με την κρεατομηχανή τα καλοκαθαρισμένα έντερα του ζώου .
Τα λουκάνικα τα κρεμούσαν σε ασφαλές μέρος να αερίζονται και να παρακολουθούνται από κάθε πονηρό βλέμμα διότι οι καλικάντζαροι παραμόνευαν.
Όταν όλα αυτά τελείωναν το τραπέζι είχε στρωθεί και περιείχε τα βασικά ειδη : τηγανιά τσιγαρίδες ζυμωτό ψωμί πράσα από τον κήπο και φέτα. Συμπλήρωμα όλων αυτών το καλό κρασί από το βαρέλι και τα τραγούδια της τάβλας.
Έτσι πορεύονταν στην Κρηνίτσα από το 1950 και μετά. Σήμερα χάνονται αυτές οι συνήθειες σιγά –σιγά.
Και του χρόνου καλές γιορτές και ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος 2019 !!!!
Μαριάννα Αποστόλου
Πρόεδρος του Επιμορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κρηνίτσας «Ε.ΠΟ.Σ.»