Αιφνιδιασμένη δήλωσε η Ε.Ε. από τη νέα αμυντική συμφωνία AUKUS, μεταξύ ΗΠΑ- Ηνωμένου Βασιλείου- Αυστραλίας.
Ερήμην της Ευρώπης το νέο αμυντικό δόγμα του Ινδοειρηνικού. Ήταν πράγματι ανενημέρωτη η Ε.Ε.; Έγιναν όλα ερήμην της; Υπήρξε πράγματι αιφνιδιασμός;
Θα ήταν πολιτικά αφελής κάποιος να πιστεύει κάτι τέτοιο. Η πολιτική λογική λέει, ότι, όταν αποφασίζεις να στήσεις ένα τόσο ευρύ αντισινικό μέτωπο, με τον πρώτο που θα πρέπει να το κουβεντιάσεις είναι ο πλέον παραδοσιακό σου σύμμαχος, και αυτός δεν είναι άλλος από την Ευρώπη.
Δεν κατανοώ, τι λόγο είχαν οι ΗΠΑ να την αποκλείσουν. Να την θέσουν εκτός παιχνιδιού. Να την παρακάμψουν.
Το αντίθετο πιστεύω, στην οικοδόμηση αυτού του αντισινικού μετώπου, την πρώτη που θέλουν δίπλα τους είναι η Ευρώπη. Προκαταρκτικές συζητήσεις έγιναν. Υπήρξε όμως απροθυμία κυρίως από το Βερολίνο αλλά και από το Παρίσι, να συμμετάσχουν τουλάχιστον σε πρώτη φάση σε αυτή την κίνηση.
Η Γερμανία μέτρησε το οικονομικό κόστος. Διαθέτει ένα μεγάλο κύκλο εμπορικών συναλλαγών με την Κίνα, και επί πλέον είναι η χώρα που έχει διεισδύσει περισσότερο από όλες στην Κινεζική αγορά. Χιλιάδες Γερμανικές επιχειρήσεις έχουν υπογράψει με την Κινεζική Κυβέρνηση ντιλ πολλών δις ευρώ. Αλλά και συνολικότερα η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Κίνας. Ίσως για αυτό να της δόθηκε χρόνος. Να μην μπει επί του παρόντος σε αυτή την διελκυστίνδα.
Με την ανακοίνωση της συμφωνίας, δεν διέκρινα κάποια ιδιαίτερη ενόχληση από την μεριά του Βερολίνου για τον αποκλεισμό, αλλά ούτε και από κάποια άλλη Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Το μόνο που αντέδρασε έντονα, ήταν το Παρίσι. Όχι γιατί έμεινε εκτός συμφωνίας ούτε γιατί δεν ενημερώθηκε, αλλά επειδή η συμφωνία ήταν η αιτία να ακυρωθεί μία παραγγελία ύψους 50 δις ευρώ περίπου της Αυστραλιανής Κυβέρνησης προς τα Γαλλικά ναυπηγεία, για την ναυπήγηση 12 συμβατικών υποβρυχίων.
Εάν δεν υπήρχε αυτό το αγκάθι, και το Παρίσι θα την έκανε γαργάρα. Πιθανόν να του ανατεθεί κάποιος ενισχυμένος περιφερειακός ρόλος, για να καταλαγιάσει ο θυμός. Θα πάρει και κανά 2 Ελληνικές φρεγάτες, μετά την απόσυρση του αμερικανικού ενδιαφέροντος. Χρυσώνεται το χάπι.
Δεν υπήρξε λοιπόν κανένας αιφνιδιασμός. Διότι, εάν πράγματι υπήρξε αιφνιδιασμός, εάν πράγματι υπήρξε αποκλεισμός, αυτό υποδηλώνει, ότι η Ευρώπη είναι για τις ΗΠΑ πλέον ένας ανυπόληπτος συνομιλητής κατά τον επιεικέστερο χαρακτηρισμό. Δεν θέλω να πιστεύω κάτι τέτοιο.
Άλλωστε, πληροφορίες λένε, ότι στη σύνοδο των G7 στην Κορνουάλη της Αγγλίας τον περασμένο Ιούνιο το θέμα συζητήθηκε χωρίς να υπάρξει συμφωνία.
Οι Ευρωπαίοι λοιπόν γνώριζαν ότι κάτι κυοφορείται. Απλώς δεν γνώριζαν το εύρος, τα συμμετέχοντα μέλη και το χρόνο ανακοίνωσης. Η σύσταση της AUKUS κατέδειξε δύο πράγματα.
Πρώτον. Την μετατόπιση του γεωπολιτικού και γεωστρατηγικού ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από τον ευρύτερο μεσανατολικό χώρο στην ζώνη του Ινδοειρινικού. Έτσι εξηγείται και το κλείσιμο της τελευταίας ενεργούς εκκρεμότητας και η άρον –άρον αποχώρηση τους από το Αφγανιστάν, με μόνη ίσως εγγύηση από τους Ταλιμπάν, ότι μελλοντικά το Αφγανιστάν δεν θα είναι εκκολαπτήριο τρομοκρατών.
Δεύτερον. Την ειλημμένη απόφαση των ΗΠΑ για την οικοδόμηση ενός αντισινικού τείχους. Η αντιμετώπιση της Κινεζικής επεκτατικότητας είναι πλέον η πρώτη προτεραιότητα. Έτσι, μετά την διστακτικότητα των Ευρωπαίων, αποφάσισαν να προχωρήσουν με τους πρόθυμους.
Οι 3 χώρες αποτελούν τον σκληρό πυρήνα της νέας γεωπολιτικής συμμαχίας. Είναι χώρες ομόγλωσσες. Σχεδόν ομοεθνείς. Οι 2 ξεπήδησαν από την Αγγλική μήτρα. Τις συνδέει ένα είδος οιδιπόδειου συμπλέγματος. Το Ηνωμένο Βασίλειο αναβαθμίζεται και καταλαμβάνει μια προωθημένη θέση στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη. Πρόκειται άλλωστε για την μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη της Ευρώπης.
Με την συγκρότηση της νέας συμμαχίας οι ΗΠΑ έστειλαν παράλληλα ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην Ευρώπη. Μπορώ και χωρίς εσάς.
Προϊόντος του χρόνου οι συνιστώσες της συμμαχίες θα αυξάνονται. Ιαπωνία, Νότια Κορέα και πιθανόν η Ινδία κάποια στιγμή θα δηλώσουν συμμετοχή. Παραδοσιακοί αντίπαλοι της Κίνας καθώς είναι, είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι τις ανησυχεί ο Κινεζικός επεκτατισμός.
Από AUKUS θα εξελιχθεί σε AUKUS plus. Άλλωστε Ιαπωνία, Ινδία είναι μέλη της Quad.
Quad είναι ένας 4μερής αντικινεζικός σχηματισμός, ΗΠΑ-Αυστραλίας-Ινδίας-Ιαπωνίας που ιδρύθηκε το 2007 με πρωτοβουλία της Ιαπωνίας.
Η τύχη της Ευρώπης όμως ποια θα είναι; Μπορούν χωρίς τις ΗΠΑ; Η απάντηση είναι όχι. Η Ε.Ε. 64 χρόνια μετά την γέννηση της δεν είναι κάτι παραπάνω από μια χαλαρή οικονομική συνομοσπονδία. Χωρίς ενιαίο πολιτικό κέντρο, χωρίς ενιαία εξωτερική πολιτική, χωρίς ενιαία αμυντική στρατηγική. Στρατιωτικά μετά το Brexit, σχεδόν ανύπαρκτη. Εάν αποσυρθεί η Αμερικανική ομπρέλα προστασίας, παραμένει πανταχόθεν εκτεθειμένη. Γιατί παραμένει καθηλωμένη;
Ηγετικό έλλειμμα γαρ. Με ανέμπνευστες και κοντόθωρες ηγεσίες, όπου μόνο η διαχείριση του ευρώ τις ενδιαφέρει, παρίας θα καταλήξεις. Όλα αυτά τα γνωρίζουν οι ΗΠΑ. Για αυτό δεν ανησυχούν. Αυτό εξηγεί και την απροσχημάτιστη αν όχι υπερφίαλη συμπεριφορά τους.
Όσο η Αμερικανοκινεζική κόντρα θα οξύνεται, τόσο τα διλήμματα θα τίθενται επιτακτικότερα. Θα έρθει η στιγμή που θα πρέπει να αποφασίσεις, με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις. Προϋποθέσεις για αυτονομία δεν υπάρχουν. Η ουδετερότητα είναι κομμάτι δύσκολο σε τέτοιες περιπτώσεις. Συνθλίβεται στις συμπληγάδες του διπολισμού. Εκούσια ή ακούσια λοιπόν, θα προσδεθείστο Αμερικανικό άρμα. Τούτο είναι βέβαιον. Το αβέβαιον είναι ποιος θα είναι ο ρόλος της στο νέο παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη.
Έτσι κατακερματισμένη που είναι, με 27 διαφορετικούς εξωτερικούς προσανατολισμούς, με 27 διαφορετικές οικονομικές στρατηγικές, με 27 διαφορετικές αμυντικές ανάγκες, έχει χάσει τη σοβαρότητα της και έχει μειωθεί το ειδικό γεωπολιτικό της βάρος.
Ήδη πολλές Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως αυτές των ανατολικών χωρών, επηρεάζονται περισσότερο από την Ουάσιγκτον και λιγότερο από τις Βρυξέλες. Αν συνεχίσει έτσι, θα ξυπνήσει κάποιο πρωί και θα αντιληφθεί ότι κανείς δεν την παίρνει στα σοβαρά.