Δεν είναι η πρώτη φορά. Δεν θα είναι ούτε η τελευταία. Η γυναίκα «αντικείμενο» είναι μια συνήθεια που έγινε αγάπη, στα media των τελευταίων δεκαετιών. Και ο χορός καλά κρατεί.
Κορμιά γυναικών εξακολουθούν να παρελαύνουν ως προϊόντα προς πώληση σε πασαρέλες, οθόνες, μπροστά από διαφόρων ειδών «κριτικές επιτροπές», να προσφέρονται ως φθηνά «πιάτα» στα αδηφάγα μάτια του «φιλοθεάμονος» κοινού.
Η νεολαία εξακολουθεί να μεγαλώνει με μια υποτιμημένη ή πορνογραφική εικόνα της γυναίκας, που πουλιέται στο παζάρι της θεαματικότητας, ως παρουσία συνώνυμη της ανοησίας, της περιορισμένης αντίληψης, της χαμηλής νοημοσύνης, με κύριο όπλο την ομορφιά ή το υποτιθέμενο «στιλ» που την καθορίζει. Τα αντίθετα πρότυπα είναι λίγα και αφορούν ακόμη πιο λίγους τελικά.
Η δύναμη της εικόνας και της ομορφιάς, αδιαμφισβήτητα, είναι μεγάλη. Αλλά… μια σκέτη εικόνα, είναι ένα τίποτα. Ένα ανούσιο, καλοβαλμένο τίποτα. Και είναι θλιβερό πώς αυτό το τίποτα βασιλεύει παντού.
Η θεωρία του φεμινισμού μίλησε πολύ για την κατάλυση του σεξισμού και των προκαταλήψεων απέναντι στο φύλο και το άτομο… Μα η κοινωνία διατηρεί πολλά φαλλοκρατικά κατάλοιπα. Συνειδητά ή ασυνείδητα. Τα στερεότυπα είναι πολύ ισχυρά για να σβήσουν.
Αυτό που με λυπεί περισσότερο είναι η αυτόβουλη συμμετοχή της γυναίκας στον εκχυδαϊσμό της προσωπικότητάς της. Τα media εμπορεύονται ψυχές και σώματα εντελώς κυνικά. Κι η γυναίκα γίνεται με τη θέλησή της κομμάτι αυτού του φτηνού σεξιστικού θεάματος που την διασύρει τηλεοπτικά, ακυρώνοντας κάθε ίχνος πολιτισμού ή παιδείας.
Δεν είναι, όμως, μόνο ζήτημα αισθητικής. Είναι ζήτημα κοινωνικό. Η ίδια η έννοια του φύλου έχει κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις. Αφού τα πάντα είναι πολιτικές πράξεις.
Η αναγνωρίσιμη εικόνα της γυναίκας που έγινε σύμβολο του star system των προηγούμενων ετών, επιστρέφει ξανά.
Μια γυναίκα που μετατρέπεται σε προκλητικό «αντικείμενο» κάτω από τα βλέμματα των ανδρών. Επιβεβαιώνεται έτσι το gender έναντι του sex, δηλαδή το κοινωνικό φύλο, έναντι του βιολογικού. Κι αυτό, γιατί όλα είναι κατά βάση κοινωνικά διαμορφωμένες συμπεριφορές. Ακόμα κι έτσι όμως, κάθε άτομο οφείλει να διεκδικεί για τον εαυτό του το ρόλο του υποκειμένου και όχι του αντικειμένου. Τον ρόλο του αυτεξούσιου υποκειμένου, που δεν καθορίζεται από τα πράγματα, αλλά τα καθορίζει.
Είναι δύσκολο να είσαι γυναίκα. Σε όλες τις εποχές. Είναι και μεγάλη τύχη, όμως. Γι’ αυτό ενοχλούμαι με τις γυναίκες, όταν αυτοκακοποιούνται. Όταν αυτοϋποβαθμίζονται και δικαιώνουν την αντίθετη άποψη. Όταν παραδίνονται από μόνες τους σε ένα σύστημα που τις κατατρώει και τις υποτιμά, συντηρώντας μοντέλα άλλων δεκαετιών και νοσηρές αντιλήψεις.
Εκείνο που πρέπει να μας απασχολεί είναι η νοοτροπία όλων, ανδρών και γυναικών, απέναντι στην τάξη πραγμάτων. Χωρίς αμφιβολία, όλο αυτό που συμβαίνει σχετίζεται με τη γενική ηθική εξαθλίωση της εποχής, που δεν έχει ούτε φύλο, ούτε ηλικία, ούτε τίποτε. Απλά συμβαίνει.
Δεν είμαστε, όμως, μόνο θύματα αυτού του παιχνιδιού. Είμαστε και συνένοχοί του. Εμείς διαλέγουμε την κίνηση που θα κάνουμε πάνω στο ταμπλό. Οποιαδήποτε ήττα, φέρει μαζί της και τη δική μας ευθύνη. Κι η ευθύνη γεννιέται από τα στερεότυπα του κόσμου και του μυαλού μας. Από την αντίληψή μας για αυτό που είμαστε. Από τα μέτρα και τα σταθμά που η κοινωνία αποφάσισε να διαιωνίσει ες αεί για εμάς. Μαζί με εμάς.
Δήμητρα Καραγιάννη
Discussion about this post