Σαν σήμερα…

Ήταν 5 Φεβρουαρίου 1919 και στην Χίο γεννιέται μια από τις μεγαλύτερες αλλά και αμφιλεγόμενες πολιτικές προσωπικότητες της Ελλάδας.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου «σφράγισε» με την πληθωρική παρουσία του και την πολιτική του δράση την περίοδο της αποκαλούμενης «Μεταπολίτευσης» και αναδείχθηκε ένας από τους πιο επιδραστικούς πολιτικούς στην νεότερη ιστορία της Ελλάδας

Οικονομολόγος διεθνούς φήμης, με θητεία σε Αμερικάνικα και Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, ασχολήθηκε με την πολιτική από τα μέσα της δεκαετίας του ΄60 μέσα από τις τάξεις της «Ένωσης Κέντρου» του κόμματος που που συνίδρυσε και ηγήθηκε ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου.

Το 1974 ίδρυσε το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) που κυριάρχησε μετά το 1981 στην πολιτική ζωή του τόπου και άρχισε η κατάρρευσή του μετά τον θάνατο του ιδρυτή του και κυρίως εξαιτίας των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν χαρισματική προσωπικότητα με φανατικούς οπαδούς και ορκισμένους εχθρούς, όπως γίνεται με όλες τις σπουδαίες προσωπικότητες.

Διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας από τις 21 Οκτωβρίου 1981 έως τις 2 Ιουλίου 1989 και από τις 13 Οκτωβρίου 1993 έως τις 17 Ιανουαρίου 1996, οπότε υπέβαλε την παραίτησή του για λόγους υγείας.

Συνολικά παρέμεινε στο τιμόνι της χώρας 10 χρόνια (παρά 15 ημέρες), γεγονός που τον κατατάσσει στην 4^η θέση του πίνακα με τους μακροβιότερους Έλληνες πρωθυπουργούς, πίσω από τον Κωσταντίνο Καραμανλή τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Χαρίλαο Τρικούπη.

Το 1941, σε ηλικία 22 ετών, νυμφεύτηκε για πρώτη φορά με την μετέπειτα ψυχίατρο Χριστίνα Ρασσιά, ένα γάμος που θα κρατήσει 10 χρόνια και θα καταλήξει σε διαζύγιο.

Εν τω μεταξύ είχε γνωρίσει την νεαρή Μαργαρίτα Τσαντ, την οποία θα νυμφευτεί τον ίδιο χρόνο και μαζί της θα αποκτήσει 4 παιδιά.

Στις εκλογές της 16^ης Φεβρουαρίου 1964, τις οποίες κέρδισε θριαμβευτικά η Ένωση Κέντρου με ποσοστό 52,72%, έθεσε για πρώτη φορά υποψηφιότητα για βουλευτής και εξελέγη πανηγυρικά στην περιφέρεια Αχαΐας.

Στην κυβέρνηση που σχημάτισε ο πατέρας του διετέλεσε υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως και αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού.

Στο υπουργείο αυτό θα περάσει την πρώτη του μεγάλη δοκιμασία, όταν η ΕΡΕ θα τον κατηγορήσει – χωρίς τελικά να αποδειχθεί – πως ανέθεσε χαριστικά σε φίλο του το πολεοδομικό σχέδιο της Πάτρας («Σκάνδαλο Σκιαδαρέση»)

Η παραίτηση τού Ανδρέα Παπανδρέου από το υπουργικό αξίωμα επέφερε προσωρινή αναστολή στην κρίση που ήδη σοβούσε στο κυβερνών κόμμα. Επανήλθε στην κυβέρνηση ως αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού τον Απρίλιο του 1965 και παρέμεινε σε αυτήν μέχρι την πτώση της τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Μετά την ανάληψη και πάλι υπουργικών καθηκόντων κατηγορήθηκε ως εμπνευστής στρατιωτικής συνωμοσίας (υπόθεση «Ασπίδα»).

Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος δεν έπαυε να καταγγέλλει τον θρόνο και εξωελληνικούς παράγοντες ως αιτίες της ανώμαλης κατάστασης και να συνεγείρει τον κόσμο της κεντροαριστεράς για την ανάγκη προάσπισης τών δημοκρατικών θεσμών με συνθήματα όπως «Η Ελλάδα στους Έλληνες», «Ο Στρατός στο Έθνος», αποτελούσε πρωταρχικό στόχο τών αντιπάλων του, που τόν κατηγορούσαν ως εχθρό της ομαλότητας.

Συλλαμβάνεται την περίοδο της Χούντας με περιπετειώδη τρόπο στο σπίτι του στο Ψυχικό και κρατήθηκε στις φυλακές Αβέρωφ μέχρι τον Δεκέμβριο, οπότε το στρατιωτικό καθεστώς χορήγησε αμνηστία και τον άφησε ελεύθερο. Τον Ιανουάριο του 1968 του δόθηκε άδεια να αναχωρήσει στο εξωτερικό. Στα 7 περίπου χρόνια της απουσίας του από την Ελλάδα ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέπτυξε εντονότατη και πολύπλευρη αντιστασιακή δράση κατά τού δικτατορικού καθεστώτος των Αθηνών.

Ίδρυσε το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), με αρχική έδρα την Στοκχόλμη και με την θερμή συμπαράσταση των κυβερνήσεων της Σουηδίας. Εκτός από την αντιστασιακή του δράση, τα χρόνια της εξορίας του, δίδαξε ως καθηγητής Οικονομικών σε πανεπιστήμια και απέκτησε το 1969 το 5^ο παιδί του, την Αιμιλία Νίμπλουμ που ήταν καρπός του έρωτά του με την ηθοποιό και τηλεπαρουσιάστρια Ράνια Νίμπλουμ.

Στην Ελλάδα επέστρεψε ένα περίπου μήνα μετά την πτώση της Χούντας και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από χιλιάδες ομοϊδεάτες του που κατέκλυσαν το αεροδρόμιο του Ελληνικού.

Ιδρυσε, το ΠΑΣΟΚ το 1973 και «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», αποτέλεσε την ιδεολογικοπολιτική πυξίδα πλαίσιο του κινήματος.

Στις εκλογές της 17^ης Νοεμβρίου 1974, το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε το 13,58% των ψήφων προς μεγάλη απογοήτευση του ιδρυτή του που εξελέγη Βουλευτής Θεσσαλονίκης.

Στο διάστημα μέχρι τις επόμενες εκλογές, ξεκαθάρισε απόλυτα το εσωκομματικό τοπίο και επέβαλε την κυριαρχία του και επιδίωξε να κυριαρχήσει με το ΠΑΣΟΚ στον χώρο του κέντρου και της κεντροαριστεράς.

Στις εκλογές της 20ης Νοεμβρίου 1977, το ΠΑΣΟΚ διπλασίασε τα ποσοστά του (25.34%) και κατέστη αξιωματική αντιπολίτευση αρχίζοντας την φρενήρη πορεία του προς την εξουσία.

Στις εκλογές της 18^ης Οκτωβρίο 1981, το ΠΑΣΟΚ, πέτυχε συντριπτική νίκη συγκεντρώνοντας το 48,06% των ψήφων και 172 έδρες στην Βουλή.

Έτσι ο Ανδρέας Παπανδρέου έγινε πρωθυπουργός της χώρας και σχημάτισε την πρώτη Αριστερή κυβέρνηση στην ιστορία του ελληνικού κράτους. Παράλληλα ανέλαβε την διεύθυνση του υπουργείο Εθνικής Άμυνας (1981-1985), προκειμένου να καθησυχάσει το στράτευμα.

Η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική με δανεικό χρήμα, μπορεί να ανακούφισε τους «μη προνομιούχους» Έλληνες, αλλά άρχισε να επιβαρύνει σημαντικά το δημόσιο χρέος.

Οι Αμερικανικές βάσεις δεν θα φύγουν από την Ελλάδα, η χώρα θα παραμείνει στην ΕΟΚ και ο Ανδρέας Παπανδρέου θα πετύχει την θεσμοθέτηση από την Κοινότητα ενός νέου αναπτυξιακού εργαλείου με την ονομασία Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ).

Η πρώτη πρωθυπουργική θητεία του Ανδρέα Παπανδρέου ολοκληρώθηκε με την πρόταση του για μια περιορισμένη συνταγματική αναθεώρηση, που αποσκοπούσε πρώτιστα στην αποδυνάμωση των εξουσιών του Προέδρου της Δημοκρατίας και εκ των πραγμάτων στην ενδυνάμωση της πολιτικής θέσης του πρωθυπουργού.

Στις εκλογές στις 2 Ιουνίου 1985, το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε το 45,82% των ψήφων και 161 έδρες.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου σχημάτισε την δεύτερη κυβέρνησή του αρχίζοντας παράλληλα ένα διετές πρόγραμμα λιτότητας.

Το 1988, ξέσπασε το σκάνδαλο Κοσκωτά, στο οποίο ενεπλάκησαν στελέχη της κυβέρνησης, αλλά και ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ακολούθησε περίοδος μεγάλης πολιτικής έντασης. Την ίδια χρονιά, άρχισαν τα προβλήματα υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος οδηγήθηκε εσπευσμένα, στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου και υπεβλήθη σε σοβαρή εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς από τον διάσημο καρδιοχειρουργό Μαγκντί Γιακούμπ.

Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν στην πτώση του ΠΑΣΟΚ κατά τις εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989. Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία, που συγκροτήθηκε από την Νέα Δημοκρατία του Κων/νου Μητσοτάκη και τον ενιαίο Συνασπισμό της Αριστεράς υπό τους Χαρίλαο Φλωράκη και Λεωνίδα Κύρκο, παρέπεμψε τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου σε ομιλία του ενώπιον της Βουλής δεν αρνήθηκε τις πολιτικές του ευθύνες και θεώρησε την παραπομπή του στο Ειδικό Δικαστήριο, ως πολιτική δίωξη που είχε ως στόχο την πολιτική του εξόντωση και την διάλυση του ΠΑΣΟΚ. Δεν μετείχε στην ακροαματική διαδικασία (16/3/1991 – 16/1/ 1992), η οποία μεταδόθηκε τηλεοπτικά και απασχόλησε επί 10μηνο την κοινή γνώμη. Με την έκδοση της αθωωτικής απόφασης του Ειδικού Δικαστηρίου με ψήφους 7-6, ως προς τον Ανδρέα Παπανδρέου, έκλεισε ένα κεφάλαιο της ελληνικής πολιτικής ζωής, που έμεινε στην ιστορία ως «Κάθαρση» ή «Βρώμικο’89». Στο διάστημα αυτό ο Ανδρέας Παπανδρέου πήρε διαζύγιο από την δεύτερη σύζυγό του Μαργαρίτα και νυμφεύτηκε σε τρίτο γάμο την αεροσυνοδό Δήμητρα Λιάνη μια σχέση που απασχόλησε εκτενώς τον κουτσομπολίστικο Τύπο.

Η ακροαματική διαδικασία και η έκβαση της δίκης επέτρεψε στον Ανδρέα Παπανδρέου να θέσει ζήτημα παραπλάνησης του εκλογικού σώματος κατά τις 3 βουλευτικές εκλογές τού 1989-1990, που έδωσαν τελικά οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία στην Ν.Δ. του Κων/νου Μητσοτάκη.

Στις πρόωρες εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993, που προκηρύχθηκαν μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη λόγω έντονων εσωκομματικών προβλημάτων, το ΠΑΣΟΚ επανήλθε θριαμβευτικά στην εξουσία με ποσοστό 46,82% και ο Ανδρέας Παπανδρέου σχημάτισε την 3^η του κυβέρνηση.

Θα κυβερνήσει για 2 περίπου χρόνια, καθώς τον Νοέμβριο του 1995 θα μεταφερθεί στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο με σοβαρά προβλήματα υγείας, τα οποία τον οδήγησαν να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία στις 17 Ιανουαρίου 1996.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου άφησε την τελευταία του πνοή τα ξημερώματα της 23^ης Ιουνίου 1996 από ανακοπή καρδιάς, σε ηλικία 77 ετών.

Το 1994, όταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος είχε αρχίσει να κάνει αισθητή τη παρουσία του και στο ΠΑΣΟΚ και στην κεντρική πολιτική σκηνή, ο Ανδρέας Παπανδρέου σε μια στιγμή βραδινής χαλάρωσης, ρώτησε τον Τηλέμαχο Χυτήρη πώς βλέπει τον φέρελπι πολιτικό.

«Καλό», τον έβλεπε ο Χυτήρης. Αλλά ο Παπανδρέου δεν αρκέστηκε στο τυπικό. Συνέχισε την κουβέντα περί του Ευάγγελου Βενιζέλου, πιέζοντας να πάρει κάτι περισσότερο κι έλαβε την εξής απάντηση: «Πρόεδρε, ο Βενιζέλος είναι ικανός να διεκδικήσει κάποια στιγμή την ηγεσία και να γίνει πρόεδρος του κόμματος».

Ο Ανδρέας Παπανδρέου χαμογέλασε και συμπλήρωσε: «Ο Βαγγέλης δεν έχει φιλοδοξία να γίνει πρόεδρος του κόμματος, έχει φιλοδοξία να γίνει πρόεδρος οποιουδήποτε κόμματος»…